C-peptyd
O badaniu
To badanie służy dla oceny poziomu wydzielania insuliny przez komórki β trzustki w przypadku podejrzenia cukrzycy;
W celu oceny wpływu leczenia na zachowanie resztkowej funkcji komórek β trzustki oraz prognozowania cukrzycy typu 1;
W celu wykrycia znacznego spadku funkcji komórek β trzustki i wczesnego rozpoczęcia terapii lekami insulinowymi u pacjentów z cukrzycą typu 2;
W celu diagnozowania insulinomy oraz kombinowanych guzów trzustki.
Cel badania
To badanie jest zalecane w takich przypadkach:
W przypadku występowania objawów ciężkiej hiperglikemii cukrzycy typu 1: pragnienie, zwiększona dzienna objętość moczu, przyrost masy ciała, zwiększony apetyt;
W przypadku występowania objawów umiarkowanej hiperglikemii cukrzycy typu 2: zaburzenia widzenia, zawroty głowy, osłabienie, szczególnie u osób z nadwagą lub otyłością;
W przypadku występowania objawów przewlekłej hiperglikemii: postępujące pogorszenie widzenia, zmniejszenie czucia kończyn, powstawanie owrzodzeń na dolnych kończynach, które nie goją się przez długi czas, rozwój przewlekłej niewydolności nerek, choroby wieńcowej i nadciśnienia tętniczego, szczególnie u osób z nadwagą lub otyłością;
Podczas różnicowej diagnozy cukrzycy typu 1 i typu 2, zwłaszcza w przypadku diagnozowania cukrzycy u dzieci i młodych ludzi;
W etapie kontroli leczenia cukrzycy typu 1;
W konieczności rozpoczęcia terapii insulinowej u pacjentów z cukrzycą typu 2, u których nie można osiągnąć optymalnego poziomu glukozy za pomocą kombinacji leków hipoglikemizujących w maksymalnych dawkach terapeutycznych;
W przypadku występowania objawów hipoglikemii związanej z insulinomą: niepokój, kołatanie serca, nadmierne pocenie się, zawroty głowy, głód, zaburzenia świadomości, pamięci, snu i psychiki.
Informacje o badaniu
Peptyd C (zangielskiego Connecting peptide - "łączący", "łączący peptyd") tak nazwany, ponieważ łączy łańcuchy peptydowe alfa i beta w cząsteczce proinsuliny. Białko to jest niezbędne do syntezy insuliny w komórkach trzustki - wieloetapowego procesu, w którym nieaktywna proinsulina jest rozkładana na aktywną insulinę.
W wyniku tej reakcji powstaje również ilość peptydu C równa ilości insuliny, dlatego wskaźnik laboratoryjny ten służy do szacowania poziomu endogennej insuliny (stężenie samej insuliny rzadko jest mierzone w tym celu). Wynika to z cezur insuliny w warunkach normalnych i w patologii trzustki. Po wydzielaniu insulina za pomocą przepływu krwi wrotnego trafia do wątroby, która gromadzi jej znaczną część („efekt pierwszego przejścia”), a następnie dostaje się do krwiobiegu. W rezultacie stężenie insuliny we krwi żylnym nie odzwierciedla poziomu jej wydzielania przez trzustkę. Ponadto poziom insuliny znacznie się różni w wielu stanach fizjologicznych (np. spożywanie posiłków stymuluje jej produkcję, a poziom jest obniżony podczas głodzenia). Jej stężenie również zmienia się w chorobach towarzyszących znacznemu spadkowi poziomu insuliny (cukrzyca). W obecności autoprzeciwciał przeciwko insulinie przeprowadzenie reakcji chemicznych dla jej oznaczania jest dość trudne. Wreszcie, jeśli jako terapia zastępcza stosuje się insulinę rekombinowaną, nie można odróżnić insulinę egzogenną od endogennej. W odróżnieniu od insuliny, peptyd C nie ma „efektu pierwszego przejścia” w wątrobie, więc stężenie peptydu C we krwi odpowiada jego produkcji w trzustce. Ponieważ peptyd C jest wytwarzany w równych proporcjach z insuliną, stężenie peptydu C we krwi obwodowej odpowiada bezpośrednio produkcji insuliny w trzustce. Ponadto stężenie peptydu C nie zależy od zmian poziomu glukozy we krwi i jest względnie stałe. Te cechy pozwalają uznać badanie peptydu C za najlepszą metodę oceny produkcji insuliny w trzustce.
Normalnie insulina jest wytwarzana w komórkach beta trzustki w odpowiedzi na wzrost stężenia glukozy we krwi. Ten hormon pełni wiele funkcji, główną z nich jest jednak zapewnienie dostarczania glukozy do tkanek zależnych od insulin (wątroba, tkanka tłuszczowa i mięśniowa). Choroby, w których występuje absolutny lub względny spadek poziomu insuliny, zaburzają wykorzystanie glukozy i są towarzyszone przez hiperglikemię. Pomimo faktu, że przyczyny i mechanizmy rozwoju tych chorób są różne, hiperglikemia jest wspólnym zaburzeniem metabolicznym, które determinuje ich obraz kliniczny; jest to kryterium diagnostyczne cukrzycy. Wyróżnia się cukrzycę typu 1 i typu 2, a także niektóre inne zespoły charakteryzujące się hiperglikemią (cukrzyca MODY, cukrzyca ciążowa itp.).
Wykrycie podwyższonego stężenia peptydu C pomaga w diagnozowaniu insulinomy i może być stosowane w połączeniu z innymi metodami laboratoryjnymi i instrumentalnymi. Należy zauważyć, że insulinoma jest składową zespołu wieloguzkowego układu endokrynnego i może również być połączona z innym guzem trzustki - gastrinomą.
