Wolny estriol (E3)
O badaniu
To badanie służy dla ocenić stan kompleksu płodowo-łożyskowego (diagnoza niewydolności łożyska, opóźnienie rozwoju płodu wewnątrzmacicznego, wewnątrzmaciczna śmierć płodu).
Aby ocenić ryzyko wystąpienia częstych wad płodu - zespołu Downa (trisomia 21), zespołu Edwardsa (trisomia 18) i wad cewy nerwowej.
Aby ocenić ryzyko wystąpienia rzadkich chorób płodu: niedoczynności nadnerczy, ihtiozy związanej z chromosomem X i zespołu Smitha-Lemliego-Opitza.
Aby ocenić ryzyko wystąpienia powikłań w trzecim trymestrze ciąży: przedwczesne oddzielenie łożyska i stan przedrzucawkowy.
W celu diagnozy hormonalnie czynnych nowotworów jajnika, jądra i nadnerczy.
Cel badania
To badanie jest zalecane w takich przypadkach:
Podczas monitorowania ciąży, w szczególności przy obecności czynników ryzyka wystąpienia wad płodu (wiek powyżej 35 lat, mnoga ciąża, obecność płodów z wadami chromosomalnymi w wywiadzie położniczym, współistniejąca infekcja HIV, ciąża wynikająca z zapłodnienia in vitro, palenie tytoniu i cukrzyca).
Gdy badana jest ciężarna kobieta w celu oceny ryzyka powikłań w trzecim trymestrze ciąży (przedwczesne oddzielenie łożyska i stan przedrzucawkowy).
Z objawami późnej toksykozy: ból głowy, zawroty głowy, zaburzenia widzenia, szumy uszne, obrzęki, nadciśnienie tętnicze.
Z objawami hiperestrogenizmu: krwawienia maciczne u kobiet i ginekomastia u mężczyzn.
Informacje o badaniu
Estriol jest jednym z trzech głównych estrogenów.
Pod względem aktywności jest znacznie gorszy od estradiolu i estronu, a jego rola w organizmie kobiety niebędącej w ciąży jest niewielka.
Jednakże wraz z nadejściem ciąży staje się głównym estrogenem i zapewnia jej prawidłowy przebieg. Estriol stymuluje syntezę prostaglandyn rozszerzających naczynia krwionośne w komórkach błony śluzowej macicy i zwiększa przepływ krwi maciczno-łożyskowej.
Badanie wolnego estriolu jest wskazane u wszystkich kobiet w ciąży w celu wykluczenia trzech najczęstszych chromosomalnych i strukturalnych wad płodu: trisomii 21 (zespołu Downa), trisomii 18 (zespołu Edwardsa) i wad cewy nerwowej. Czynniki ryzyka wystąpienia wad płodu obejmują: poród powyżej 35. roku życia, mnogą ciążę, obecność w wywiadzie położniczym płodów z wadami chromosomalnymi (trisomia 21, 13 lub 18), współistniejącą infekcję HIV, ciążę wynikającą z zapłodnienia in vitro, palenie tytoniu i cukrzycę. Przy tym wiek matki jest najważniejszym czynnikiem.
Ryzyko wystąpienia wad chromosomalnych u płodu gwałtownie wzrasta po 35 roku życia (1:179 w porównaniu do 1:476 u 25-letniej kobiety).
Dla jak najdokładniejszej diagnozy chromosomalnych i strukturalnych wad płodu stosuje się wskaźniki kliniczne i laboratoryjne - wolny estriol we współdziałaniu z beta-hCG i alfa-fetoproteiną (alfa-FP). Badanie surowicy krwi jest przeprowadzane w drugim trymestrze ciąży, między 15. a 20. tygodniem (optymalny okres to 15-17 tygodni). Wyniki takiego testu potrójnego, jak również inne czynniki (wiek, palenie, masa ciała, pochodzenie etniczne, obciążający wywiad położniczy), są wykorzystywane do obliczenia prawdopodobieństwa wystąpienia wad płodu. Należy zauważyć, że testy wolnego estriolu, beta-hCG i alfa-FP jako badania przesiewowe w kierunku wad płodu pozwalają na dokładną ocenę ryzyka wystąpienia wad we wczesnym okresie ciąży. Wyniki badania są brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji dotyczących zakończenia lub kontynuowania ciąży.
Istnieje szereg innych chorób zarówno u płodu, jak i u matki, które powodują zmiany w poziomie wolnego estriolu. Jego obniżenie jest charakterystyczne dla rzadkich, ale poważnych zaburzeń płodu, takich jak niedoczynność nadnerczy, ihtioza związana z chromosomem X i zespół Smitha-Lemliego-Opitza. Niskie stężenie wolnego estriolu w połączeniu z wysokimi poziomami beta-hCG i alfa-FP wiąże się z zwiększonym ryzykiem opóźnionego rozwoju wewnątrzmacicznego płodu oraz powikłań trzeciego trymestru ciąży (przedwczesne oddzielenie łożyska i stan przedrzucawkowy).
Głównym źródłem estrogenów w organizmie kobiety są jajniki. W przypadku wystąpienia guzów jajnika produkcja wolnego estriolu i innych estrogenów wzrasta wielokrotnie, co powoduje wystąpienie hiperestrogenizmu. Najczęstszymi hormonami czynnymi nowotworami jajnika są złośliwe guzy komórek ziarnistych i łagodne thecoma. W większości przypadków występują one u kobiet po menopauzie. W wyniku hiperestrogenizmu dochodzi do nadmiernego pobudzenia komórek błony śluzowej macicy, co prowadzi do hiperplazji i gruczolakoraka. Obie choroby manifestują się krwawieniem z macicy. U mężczyzn hormony płciowe żeńskie są wytwarzane głównie przez tkankę tłuszczową, ale jądra również produkuje ich niewielką ilość. W przypadku hormon czynnych nowotworów jądra dochodzi do hiperestrogenizmu, co prowadzi do wystąpienia ginekomastii. Hormonalnie czynne guzy stanowią około 1% wszystkich nowotworów jądra, najczęściej występują guzy komórek Sertolego i guzy komórek ziarnistych. Często są one obustronne i rzadko dają przerzuty. Inną przyczyną zwiększonego poziomu wolnego estriolu i innych estrogenów u mężczyzn i kobiet jest guz nadnerczy.
Badanie poziomu wolnego estriolu ma szerokie zastosowanie zarówno w monitorowaniu ciąży, ocenie ryzyka wad płodu, jak i w diagnostyce hormonów czynnych guzów jajnika, jądra i nadnerczy. Jest to istotne narzędzie diagnostyczne, które pozwala lekarzom ocenić stan płodu, łożyska oraz ryzyko wystąpienia powikłań ciąży. Ostatecznie, decyzje dotyczące dalszego postępowania medycznego będą zależały od wyników tych badań oraz oceny ogólnego stanu pacjentki.
